Theo quy hoạch điều chỉnh, đến năm 2030, ngoài 7 tuyến đường sắt hiện hữu có 11 tuyến đường sắt mới, tổng chiều dài khoảng 3.207km, tăng 2 tuyến so với trước đây.
Đặc biệt, tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam được cập nhật về quy mô, tên gọi và lộ trình đầu tư, đóng vai trò trục xương sống của mạng lưới đường sắt quốc gia. Bên cạnh đó, quy hoạch bổ sung tuyến tốc độ cao Hà Nội - Quảng Ninh, tạo thêm trục kết nối quan trọng giữa Thủ đô với vùng kinh tế ven biển Đông Bắc.
Hai tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng và TPHCM - Lộc Ninh được điều chỉnh quy mô, lộ trình đầu tư để phù hợp với nhu cầu vận tải hàng hóa và hành khách ngày càng tăng. Các tuyến Hà Nội - Đồng Đăng, Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái và Tháp Chàm - Đà Lạt được rà soát tiến độ triển khai, bảo đảm tính khả thi và đồng bộ hạ tầng.
Quy hoạch mạng lưới đường sắt thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050 bổ sung tuyến tốc độ cao Hà Nội - Quảng Ninh. Ảnh minh họa: CNN.
7 tuyến đường sắt khác được hiệu chỉnh phạm vi và quy mô, bao gồm các tuyến kết nối hành lang kinh tế trọng điểm như Yên Viên - Phả Lại - Hạ Long - Cái Lân, vành đai phía Đông Hà Nội, hay tuyến Đà Nẵng - Kon Tum - Gia Lai - Đắk Lắk - Đắk Nông - Bình Phước, nhằm tăng cường liên kết vùng miền Trung - Tây Nguyên - Đông Nam Bộ.
Về kết nối xuyên biên giới, Việt Nam sẽ mở rộng hành lang giao thông quốc tế với tuyến Hải Phòng - Hạ Long - Móng Cái kết nối Trung Quốc qua cửa khẩu Móng Cái, và tuyến TPHCM - Tây Ninh - Mộc Bài kết nối Campuchia. Các tuyến Vũng Áng - Mụ Giạ và Mỹ Thủy - Đông Hà - Lao Bảo tiếp tục duy trì vai trò cầu nối với Lào.
Quyết định 2404 cũng nêu rõ việc chuyển tuyến Thủ Thiêm - Long Thành thành tuyến đường sắt đô thị, giao TPHCM và Đồng Nai tích hợp vào quy hoạch địa phương. Đồng thời, tuyến An Bình - Sài Gòn (Hòa Hưng) - Tân Kiên được bổ sung nhằm tăng năng lực kết nối khu đầu mối phía Nam.
Hà Nội sẽ hình thành tổ hợp công nghiệp đường sắt quy mô khoảng 250 ha tại khu vực Chuyên Mỹ và Ứng Hòa. Ảnh minh họa: VGP.
Đặc biệt, Hà Nội sẽ hình thành tổ hợp công nghiệp đường sắt quy mô 250 ha tại khu vực Chuyên Mỹ và Ứng Hòa, tạo nền tảng cho công nghiệp hỗ trợ và công nghệ đường sắt hiện đại.
Ở TPHCM, ga An Bình được quy hoạch thành điểm cuối của tuyến Hà Nội - TPHCM và điểm đầu tuyến Biên Hòa - Vũng Tàu, đồng thời là nút giao quan trọng của tuyến tốc độ cao Bắc - Nam qua Trảng Bom - Cẩm Mỹ.
Tại Đà Nẵng, quy hoạch bổ sung kế hoạch di dời ga trung tâm ra khỏi nội đô trước năm 2030, vừa giảm áp lực giao thông, vừa giải phóng quỹ đất phục vụ phát triển đô thị.
Chính phủ định hướng giai đoạn tới sẽ ưu tiên đầu tư các tuyến đường sắt tốc độ cao Bắc - Nam, cùng các tuyến Lào Cai - Hà Nội - Hải Phòng và Biên Hòa - Vũng Tàu, đồng thời phát triển mạng lưới kết nối cảng biển, sân bay và hai đầu mối Hà Nội - TPHCM.
Tổng nhu cầu quỹ đất cho phát triển đường sắt đến năm 2030 là gần 21.887 ha, với tổng vốn đầu tư khoảng 1,54 triệu tỷ đồng, huy động từ ngân sách, nguồn vốn ngoài ngân sách và các kênh hợp pháp khác...
