Chiều 3/11, Quốc hội thảo luận tại tổ về dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thống kê.
Tham gia thảo luận tại tổ, đại biểu Trần Hoàng Ngân (đoàn Tp.HCM) đánh giá dự thảo Luật được chỉnh sửa để đồng bộ với Luật Tổ chức chính quyền địa phương. Trước đây, Luật Thống kê quy định về thống kê cấp huyện, nay được sửa đổi thành thống kê cấp xã, phù hợp với thực tiễn tổ chức bộ máy và chủ trương đẩy mạnh phân cấp, phân quyền.
Ông Ngân cho rằng, vai trò của cơ quan thống kê cần được nâng cao hơn nữa. Hiện nay, trong quá trình xây dựng chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội 5 năm, hay khi điều chỉnh các chính sách quan trọng như thuế thu nhập cá nhân, đều phải dựa vào chỉ số giá cả, chỉ số lạm phát và các dữ liệu do cơ quan thống kê cung cấp. Các thông tin này có ý nghĩa then chốt trong việc đánh giá tình hình kinh tế đất nước.
Do đó, ông Ngân cho rằng cơ quan thống kê cần có tính độc lập cao hơn. "Tôi mong muốn trong tương lai, cơ quan này có thể được tổ chức theo mô hình độc lập, thậm chí là trực thuộc Quốc hội thay vì nằm trong Bộ Tài chính như hiện nay. Tính độc lập sẽ giúp dữ liệu thống kê đảm bảo tính khách quan, trung thực và thực tiễn hơn", ông Ngân nói.
Đại biểu Trần Hoàng Ngân (Ảnh: Media Quốc hội).
Góp ý về phương pháp thống kê, đại biểu Trần Hoàng Ngân yêu cầu cần mở rộng quy mô và tần suất lấy mẫu điều tra. Các cuộc điều tra nên được tiến hành ở nhiều thời điểm khác nhau trong năm, tránh tình trạng chỉ thu thập theo những kỳ hạn quá ngắn. Làm như vậy sẽ giúp phản ánh đầy đủ, sát thực hơn diễn biến của các chỉ số kinh tế - xã hội, đặc biệt là chỉ số giá cả và lạm phát.
Dẫn kinh nghiệm quốc tế, khi tính toán các chỉ số như chỉ số giá tiêu dùng (CPI) hay lạm phát cơ bản, nhiều nước dựa vào dữ liệu hóa đơn của từng hộ gia đình. Họ thu thập thông tin từ hóa đơn mua hàng, tiền điện, tiền nước, tiền thuê nhà và các khoản chi tiêu khác.
Theo ông Ngân, những dữ liệu này phản ánh rất rõ mức sống và mức tiêu dùng của người dân, giúp cho các chỉ số được tính toán chính xác, khoa học hơn. Trong khi đó, ở Việt Nam, hiện dữ liệu hóa đơn hộ gia đình còn rất hạn chế, chủ yếu mới có hóa đơn tiền điện, tiền nước, còn nhiều khoản chi tiêu khác chưa được thống kê.
Vì vậy, ông Ngân cho rằng cần từng bước chuẩn hóa và mở rộng hệ thống dữ liệu, đồng thời xây dựng cơ sở pháp lý để bảo đảm tính minh bạch, đầy đủ và khả năng đo lường thực chất hơn của các chỉ tiêu thống kê.
Đại biểu Nguyễn Thiện Nhân (Ảnh: Media Quốc hội).
Đồng quan điểm, đại biểu Nguyễn Thiện Nhân (đoàn Tp.HCM) đánh giá, cơ quan thống kê có vai trò rất quan trọng trong việc cung cấp hệ thống số liệu khách quan, kịp thời cho Chính phủ và Đảng trong quá trình hoạch định chính sách, phân tích, đánh giá tình hình kinh tế vĩ mô của đất nước.
Từ thực tiễn đó, ông Nhân đề nghị nên xem xét tổ chức cơ quan thống kê trực thuộc Quốc hội, tương tự như mô hình Kiểm toán Nhà nước hiện nay để bảo đảm số liệu thống kê thực sự khách quan, trung thực và phục vụ lợi ích chung của quốc gia.
"Khi trực thuộc Quốc hội, cơ quan thống kê không chỉ thực hiện những nhiệm vụ mà Chính phủ yêu cầu, mà còn có thể đáp ứng các yêu cầu nghiên cứu, phân tích, cung cấp số liệu phục vụ hoạt động giám sát và hoạch định chính sách dài hạn của Quốc hội", ông Nhân nói.
Hiện nay, Cục Thống kê là đơn vị thuộc Bộ Tài chính, là cơ quan thống kê quốc gia, thực hiện chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Tài chính quản lý Nhà nước về thống kê; tổ chức hoạt động thống kê; điều phối hoạt động thống kê và cung cấp thông tin thống kê kinh tế - xã hội cho Đảng, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, các bộ, ngành, địa phương và các cơ quan, tổ chức, cá nhân khác theo quy định của pháp luật; thực hiện vai trò là trung tâm kết nối, tích hợp, quản lý thống nhất cơ sở dữ liệu thống kê quốc gia; dự báo, xây dựng các kịch bản kinh tế vĩ mô ngắn hạn, trung hạn và dài hạn.
